KENDİME YAZILAR: Küresel Sistemde Türkiye'nin Yeri

KENDİME YAZILAR: Küresel Sistemde Türkiye'nin Yeri: Türkiye’nin küresel sistem içindeki yerine bakarken genellikle birkaç makro gösterge alınıp karşılaştırma yapılır. Burada daha kapsamlı bi...

2011 de Avrupadaki operatorlerin mobil odeme hamleleri nelerdi?

2011 yili bircok farkli sektorun devasa boyutlardaki mobil odeme pastasindan pay alma hamlelerine sahne oldu. Mobil operatorler farkli hamlelerle bu pazara dahil olmaya calissa da herhangi elle tutulur urun ortaya koyamadilar.

Ilk hamle Fransiz operatorler Bouygues, Orange ve SFR ortakliginin ortaya attigi online odeme servisi idi. Nisan ayinda ise Telefonica 12500 calisanini iceren NFC bazli odeme uygulamasi testlerine basliyacagini acikladi.

Yilin ortasina gelindiginde 3 buyuk Ingiliz operatoru Everything Everywhere, O2 ve Vodafone kullanicilarina yonelik olarak banka, perakende ve reklam sektorlerinin kullanabilecegi bir mobil odeme platformu sunacagini acikladi. Bu aciklamadan 2 ay sonra O2 firmasi platform uzerine uygulama gelistirdigini aciklasa da henuz herhangi bir uygulama kullanima sunulmus degil.

Haziran ayinda ise 4 Danimarkali operator TDC, Telenor, TeliaSonera ve 3 NFC bazli mobil odeme servisi uzerinde ortak calisma baslattiklarini duyurdu.

Cok buyuk ses getiren mobil odeme servisi 2011 yilini sadece birlesmeler ve proje aciklamalari ile gecirse de 2012 bu alanda bircok urune sahne olacak gibi gorunuyor.

Year in review 2011: Mobile commerce and M2M become strategic for operators

Dijital cuzdan savaslari basladi

Bircok banka, mobil operator ve yazilim firmasinin pesinde kostugu dijital cuzdan pazarinda firmalar karsi karsiya gelmeye basladi. Bilindigi gibi pazara ilk adim atan firmalardan birisi 2011 ortasinda sunulan ve Android isletim sistemi uzerinde calisan Google Wallet servisi ile Google olmustu. Bir Google yetkilisinin aciklamasina gore Amerikan mobil operatoru Verizon wallet servisini destekleyen iki telefondan birisi olan Samsung Galaxy Nexus'ten wallet servisinin cikarilmasini istedi. 2010 yili sonunda mobil odeme konusunda ortak hareket etmek adina Verizon, AT&T ve T-Mobile, ISIS adi altinda bir girisim kurmustu fakat henuz calisan bir servis sunamadilar. Bu engellemenin de wallet servisini  ISIS'e rakip olarak gorulesi nedeniyle gerceklesmis olabilecegi dusunuluyor.

Verizon ise verdigi cevapta herhangi bir uygulamayi engellemediklerini fakat Wallet servisinin telefondaki Veriozon'a ozel ve gizli bilgilerin saklandigi bir guvenlik bolumune erisim gereksinim duydugunu, bu konuyu cozmek icin Google ile gorustuklerini acikladi.

Sprint su anda wallet servisini destekleyen tek operator.

Bunlara ek olarak Starbucks kendi musterileri icin gelistirdigi Android, Iphone ve Blackberry'lerde calisabilen uygulama ile 11 aydir mobil odeme servisini sunuyor.

Verizon-Google spat over Google Wallet highlights mobile commerce tensions
Verizon Wireless denies blocking Google Wallet
Verizon blocks Google Wallet on galaxy nexus
How Starbucks made mobile payments mainstream

Telekomünikasyon Kuruluşları

Telekomünikasyon doğası gereği içerisinde birbirleri ile iletişim halinde olan cihazlar bulundurmaktadır. Tabi bu cihazlar iletişim kurabilmek için önceden belirlenmiş belirli şartları (hangi protokol, hangi frekans bandı ...) uygulamak durumundadır. Eğer sistemdeki tüm cihazları tek bir firma üretiyorsa, firma kuralları kendisi koyar ve rahatlıkla uygular. Buna karşılık gerçek hayat böyle değildir ve günümüzün tüm dünyaya yayılmış telekomünikasyon ağı, içerisinde binlerce firma tarafından üretilmiş, yüzlerce protokol üzerinden konuşan karmaşık bir sistem oluşturur. Bu sistemin yasayabilmesi ise firmaların üzerinde anlaştıkları standartlar ve kurallar sayesinde mümkün olur.

Peki, kim, nasıl oluşturuyor bu standartları?

ITU (International Telecommunication Union) http://www.itu.int

Birleşmiş milletler bünyesinde, bilgi ve iletişim teknolojilerini düzenlemekten sorumlu bir kuruluştur. 1865 yılında Paris'te kurulmuştur ve 1947 yılında birleşmiş milletler çatısı altına girmiştir.

Başlıca görevi telekom ve bilişim ağlarının sürdürülebilir şekilde gelişimini sağlamak ve bu ağa dünya çapında ulaşımı mümkün kılarak insanların gelişen teknolojiden yararlanabilmesini sağlamaktır. Ayrıca devlet organları ve bilişim şirketlerinin bilgi paylaşması amacı ile uluslararası forumlar düzenler.

ITU'nun aktif olarak çalıştığı alanlar genisbant internet, yeni nesil kablosuz teknolojiler, hava ve deniz araçları iletişimi, radyo astronomi, uydu temelli meteoroloji,  sabit-mobil iletsimin uyumu, Internet erişimi, veri, ses, TV yayın ve yeni nesil ağları içerir.

ITU kendi içerisinde üç kola ayrılır.

• Radiocommunication (ITU-R): Spektrum ve uydu yörünge paylaşımı
• Standardization (ITU-S): Standartların oluşturulması
• Development (ITU-D): İletişim teknolojilerine eşit, ulaşılabilir ve sürdürülebilir erişimi sağlamak

ITU-S bünyesi altında farklı konularda 23 tane çalışma grubu bulunmaktadır. Çalışmalara katilim için ITU üyeliği gerekmektedir. Ortaya çıkan standartların çoğuna ücretsiz ulaşılırken kimi standartlara ulaşım anlaşmalar gereğince üyelik gerektirmektedir.

PSTN, ISDN, G.711(ses kodlama),  H.232(oturum kontrol), X.509 (sertifika paylaşımı), E.164(numara planı) gibi genel kabul görmüş bir çok teknolojinin standardı ITU-T tarafından geliştirilmiştir.

IETF (Internet Engineering Task Force) http://www.ietf.org

Internet'in tasarım ve yönetimini kolaylaştırmak için yüksek kalitede ve uygun teknik dokumanlar yazma görevini üstlenmiştir. Çalışmaları halka açıktır ve çoğunluk ile internet üzerinden mail listeleri ile ilerler. Yani herhangi üyelik gerekmeksizin veya yüz yüze toplantıya katılmadan standartlara katkı yapmak mümkündür. İlk toplantı 1986 yılında 21 devlet görevlisi tarafından yapılmış, 4. toplantıdan itibaren sivil katılımcılar da toplantılara dahil olmuştur.

IETF 8 alt alan altındaki birçok çalışma grubundan (Working Group) oluşur ve her grup belli bir konu üzerinde çalışır. Bu 8 alan su şekildedir;

• Applications Area (app): email, HTTP, FTP gibi internet uygulamaları üzerine çalışır
• General Area (gen): IETF süreçlerinin destek ve bakimi ile ilgilenir
• Internet Area (int): Layer 3 kapsamındaki IPv4, IPv6, DNS, DHCP, router konfigürasyonu gibi konularla ilgilenir.
• Operations and Management Area (ops): Ağ yönetimi ve SNMP, AAA, Diameter gibi ilgili protokollerden sorumludur.
• Real-time Applications and Infrastructure Area (rai): Gerçek zamanlı ve gecikmeye duyarlı iletişim mimarisi ve protokolleri ile ilgilenir. VoIP, IM, Presence gibi konular bu alan içinde incelenir.
• Routing Area (rtg): Internet yol atama protokollerinin geliştirilmesinden sorumludur. MPLS, BGP, LDP gibi protokoller bu alan tarafından incelenir.
• Security Area (sec): Güvenlik protokolleri ile ilgilenir.
• Transport Area (tsv): Genel olarak verinin internet üzerinde bir uçtan diğerine taşınması ve karşılaşılan sorunların çözümü ile ilgilenir.

Çalışma gruplarının üzerinde çalıştıkları dokümanlara "Internet Drafts" adi verilmektedir. Üzerinde çalışılan dokuman tamamlandığında RFC (Request for comments) adini alır. RFC'ler ücretsiz olarak internet üzerinden kullanıma sunulur. Her RFC standart değildir, kimi dokumanlar sadece bilgilendirme amacı taşır. Standart olarak planlanan RFC'ler 3 asamadan (Proposed Standard, Draft Standard, Standard) geçtikten sonra standart haline gelir.

HTTP, FTP, SNMP, SIP gibi internet üzerinde çalışan birçok protokol IETF tarafından standartlaştırılmıştır.

IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) http://www.ieee.org

Amerika’da, kar gütmeyen şirket yasası kapsamında 1963 yılında kurulmuştur. Organizasyon, elektrik, elektronik, iletişim, bilgisayar ve benzeri mühendisliklerin pratik ve teorik olarak gelişmesi amacı ile bilimsel dergilerin yayınlanması, konferans ve çalıştaylar düzenlenmesi, standartlar yazılması görevlerini yerine getirir.

Organizasyon kendi içinde 38 teknik topluluğa bölünmüştür. İletişim topluluğu (communications society) bunlardan birisidir ve alanı ile ilgili çok sayıda dergi, bülten yayınlamakta, konferanslar düzenlemektedir.

Standartlardan sorumlu alt kurum IEEE-SA (Standarts Associations) herhangi bir devlet organına bağlı olmayan bağımsız bir topluluktur. Topluluk kendi içinde alt komitelere bölünmüştür. Bu komitelerden en unlusu Ethernet, Wi-Fi, Wimax gibi teknolojileri standartlaştıran IEEE 802'dir.

Ayrıntılı bilgi için: http://www.ieee802.org/

Herhangi bir standardın oluşması için öncelikle bir sponsor standardın yürütülmesi görevini üstlenir ve yetki isteği IEEE’ye gönderilir. İsteğin kabul edilmesi durumunda konu üzerinde yetkili üyelerden oluşan bir çalışma grubu kurulur. Çalışmalar sonucu ortaya çıkan standart IEEE'de oylamaya sunulur. Kabul gören standartlar IEEE üzerinden belli bir ücret karşılığında kullanıma açılır. 

ETSI (European Telecommunications Standards Institute) http://www.etsi.org

Avrupa’da telekomünikasyon standartlarını oluşturmak amacı ile 1988 yılında kurulmuş kar amacı gütmeyen bir kuruluştur ve Avrupa komisyonu tarafından tanınmaktadır. 62 ülkeden şirketler, akademisyenler ve devlet organlarının oluşturduğu 700 den fazla üyesi bulunmaktadır.

Standart oluşturulmasına sadece üyeler katkıda bulunabilir fakat oluşturulan standartlar internet üzerinden ücretsiz olarak tüm herkese açıktır.

ETSI cihaz güvenliğinden, bulut bilişime, yeni nesil ağlardan tren yolu ağlarına kadar 27 farklı teknik kuruldan oluşmaktadır. Bunlara ek olarak yeni nesil mobil ağların standartlaştırıldığı 3GPP projesine destek vermektedir. GSM ya da 2G olarak adlandırdığımız hücresel mobil ağ sistemi ETSI tarafından standartlaştırılmıştır.

Bu uluslararası organizasyonlara ek olarak her ülkenin kendi içinde devlete bağlı düzenleyici kurumları bulunmaktadır. Uluslararası kurumlar daha çok yol gösterici olma amacı taşırken düzenleyici kurumlar sistemin sorunsuz çalışması için yaptırım yetkisini elinde tutar. Düzenleyici kurumlara örnek olarak;

Amerika: FCC(Federal Communications Commission)

İngiltere: Ofcom (Office of Communications)

Almanya: BNetzA (Bundesnetzagentur)

Fransa: Arcep (The Autorité de Régulation des Communications Électroniques et des Postes)

İtalya: Agcom (Autorità per le Garanzie nelle Comunicazioni)

Türkiye: BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu)

Nokia Siemens Network (NSN) kuculuyor

Gectigimiz aylarda satisa cikma denemesi basarisiz olan Nokia ve Siemens'in ortak telekom altyapi firmasi NSN onumuzdeki donemde sadece mobil broadband marketine fokus olacaklarini, bu market disinda kalan departmanlarin satilacagi ya da bakim moduna gecirilecegini acikladi. Bu yapilanmadan etkilenecek olan depatrmanlar ise fixed VoIP, broadband access, Wimax, Carrier Ethernet, Business Support System (BSS) ve iletisim-eglence cozumleri.

Bu hafta icinde Wimax departmaninin yaklasik 300 calisani ile birlikte yatirim firmasi destekli NewNet firmasina satilacagi aciklandi.Anlasilan miktar hakkinda ise bilgi verilmedi.

Bununla beraber NSN CEO'su yaptigi aciklamada Nokia ve Siemens firmalarinin NSN'e tekrar para yardiminda bulunmayacagini, sirket karliliginin cok dusuk oldugunu ve bunu duzeltmeleri gerektigni acikladi.
Firma 2003 yilina kadar calisanlarin %25'ini yani yaklasin 17000 kisiyi isten cikarmayi planliyor.

Eylul ayinda Nokia ve Siemens NSN'e 500 milyon euro yardim yapmisti.

Nokia Siemens lets slip which units will be axed
NSN CEO: Parent companies will not contribute more cash to JV
NSN sells WiMAX business to NewNet for undisclosed sum

Skype Ingiliz operatorleri Ofcom'a sikayet etti

Skype Ingiliz mobil operatorlerin internet uzerinden VoIP hizmeti veren servisleri engellemesini regulator kurum Ofcom'a sikayet etti. Buna karsilik olarak Ofcom da VoIP hizmetlerinin kesilmesinin innovasyonun onunu tikadigini ve Skype ile ayni goruste oldugunu belirtti.

Avrupada operatorler VoIP servislerine bircok engel koysa da Amerikada operatorlerin VoIP servislerine karsi herhangi bir kisitlamasi yok.

Skype wants British operators to stop managing VoIP traffic

Verizon video kanallarini optimize ediyor

Verizon video datalarini kullanicinin cihaz tipine gore optimize etmeye hazirlaniyor. Bilindigi gibi 3G teknolojisinin gelisi ile birlikte yuksek bant genisligi gerektiren video trafigi operatorleri en cok dusunduren problem oldu. Verizon'in bu problem icin ortaya attigi yeni cozum yontemi ise kullanicilarin baglanti tipi, islemci hizi ve ekran kalitesine gore data hizini ve video encode tipini belirlemek. Bu sayede ornegin ekran cozunurlugu dusuk olan bir kullaniciya gereksiz yere yuksek cozunurlukte video aktarimi yapilmayacak.

Video optimizasyonu Verizon'in Subat ayinda baslattigi buyuk olcekli network optimizasyon projesinin bir ayagi.

Dogal olarak data trafiginden sikayetci olan tek operator Verizon degil. Gectigimiz hafta O2 Almanya mobil muserilerin baglanti hizi ile ilgili cok miktarda sikayet aldigini dogruladi ve bunun yeni nesil akilli telefonlarin yarattigi yuksek trafikten kaynaklandigini, sorunun cozumu icin calistiklairini belirtti. Sikayetlerin buyuk bolumu ise cagrilarin kesilmesi olmus.

3G ile baslayan yuksek data trafigi sorunu, sirketlerin network harcamlari ile yetisemedikleri boyutlara ulasti.
Onumuzdeki donemde network optimizasyon ve politika yonetimine (policy management) olan ilginin artacagini gormek zor degil.

Verizon fine-tunes video optimization based on networks, devices and plans
O2 Germany admits network meltdown; smartphones blamed